(54) Wolna i pluralistyczna prasa jest niezbędna do zapewnienia wysokiej jakości dziennikarstwa i dostępu obywateli do informacji.
Wnosi ona zasadniczy wkład w debatę publiczną i prawidłowe funkcjonowanie demokratycznego społeczeństwa.
Szeroki dostęp do publikacji prasowych w internecie doprowadził do powstania nowych usług online, takich jak agregatory wiadomości lub usługi monitorowania mediów, w przypadku których ponowne wykorzystywanie publikacji prasowych stanowi ważną część ich modeli biznesowych i źródła przychodów.
wydawcy publikacji prasowych mają trudności z udzielaniem licencji na internetowe korzystanie z ich publikacji dostawcom tych usług, co utrudnia im osiągnięcie zwrotu z inwestycji.
W przypadku gdy wydawców publikacji prasowych nie uznaje się za podmioty uprawnione, udzielanie licencji i egzekwowanie praw dotyczących publikacji prasowych w odniesieniu do sposobów korzystania online przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego w środowisku cyfrowym są często skomplikowane i nieefektywne.
- = -
(55) Należy uznać organizacyjny i finansowy wkład, jaki wydawcy wnoszą w produkcję publikacji prasowych i stworzyć dla nich zachęty, aby zapewnić stabilność branży wydawniczej, a tym samym zwiększyć dostępność rzetelnych informacji.
Należy zatem przewidzieć na poziomie unijnym zharmonizowaną ochronę prawną publikacji prasowych w odniesieniu do sposobów korzystania online przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego, pozostawiając bez zmian istniejące przepisy o prawie autorskim w prawie Unii mające zastosowanie do prywatnego lub niekomercyjnego korzystania z publikacji prasowych przez indywidualnych użytkowników, w tym w przypadku internetowego udostępniania publikacji prasowych.
Należy zagwarantować taką ochronę w sposób skuteczny, wprowadzając do prawa Unii prawnoautorską ochronę zwielokrotniania i podawania do publicznej wiadomości publikacji prasowych publikowanych przez wydawców mających siedzibę w danym państwie członkowskim w odniesieniu do sposobów korzystania online przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 (13).
Z ochrony prawnej publikacji prasowych przewidzianej w niniejszej dyrektywie powinni korzystać wydawcy mający siedzibę w jednym z państw członkowskich oraz mający siedzibę, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności na terytorium Unii.
- = -
(56) Do celów niniejszej dyrektywy należy zdefiniować pojęcie „publikacji prasowej” w taki sposób, aby obejmowało ono wyłącznie publikacje dziennikarskie publikowane w dowolnych mediach, w tym na papierze, w kontekście działalności gospodarczej stanowiącej świadczenie usług na podstawie prawa Unii.
Publikacje prasowe, które powinny być objęte tym pojęciem, obejmują, np. dzienniki, tygodniki lub miesięczniki o tematyce ogólnej lub specjalistycznej, w tym abonamenty na czasopisma, oraz internetowe serwisy informacyjne.
Publikacje prasowe zawierają głównie utwory literackie, ale w coraz większym stopniu obejmują inne rodzaje utworów i innych przedmiotów objętych ochroną, w szczególności zdjęcia i materiały wideo. Publikacje periodyczne publikowane do celów naukowych lub akademickich, takie jak czasopisma naukowe, nie powinny być objęte ochroną udzielaną publikacjom prasowym zgodnie z niniejszą dyrektywą.
Ochrona ta nie powinna mieć również zastosowania do stron internetowych, takich jak blogi dostarczające informacji w ramach działalności, która nie jest prowadzona z inicjatywy, na redakcyjną odpowiedzialność i pod kontrolą dostawcy usług, np. wydawcy wiadomości.
- = -
(59) Ochrona przyznana wydawcom publikacji prasowych na podstawie niniejszej dyrektywy nie powinna naruszać praw twórców i innych podmiotów uprawnionych do utworów i innych przedmiotów objętych ochroną, w tym w odniesieniu do zakresu, w jakim twórcy i inne podmioty uprawnione mogą eksploatować swoje utwory lub inne przedmioty objęte ochroną niezależnie od publikacji prasowej, w skład której wchodzą te utwory lub przedmioty.
W związku z tym wydawcy publikacji prasowych nie powinni mieć możliwości powoływania się na przyznaną im w niniejszej dyrektywie ochronę wobec twórców i innych podmiotów uprawnionych, ani wobec innych użytkowników tych samych utworów lub przedmiotów objętych ochroną, którym udzielono zezwolenia.
Nie powinno to naruszać ustaleń umownych zawartych między wydawcami publikacji prasowych a twórcami i innymi podmiotami uprawnionymi.
Twórcy, których utwory włączono do publikacji prasowej, mają prawo do odpowiedniego udziału w przychodach, jakie uzyskują wydawcy prasy za wykorzystanie ich publikacji prasowych przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego. Nie powinno to naruszać przepisów krajowych dotyczących własności lub wykonywania praw w kontekście umów o pracę, pod warunkiem że takie przepisy są zgodne z prawem Unii.
- = -
(60) wydawcy, w tym wydawcy publikacji prasowych, książek, publikacji naukowych i utworów muzycznych, często działają w oparciu o przeniesienie praw autorskich w drodze umowy lub na podstawie przepisów prawa.
W tym kontekście wydawcy dokonują inwestycji w celu eksploatacji utworów znajdujących się w swoich publikacjach i w niektórych przypadkach mogą zostać pozbawieni przychodów, jeżeli korzystanie z takich utworów odbywa się na podstawie wyjątków lub ograniczeń, na przykład dotyczących kopiowania na użytek prywatny i reprografii, w tym w odpowiednich obowiązujących krajowych przepisach dotyczących reprografii w państwach członkowskich lub w ramach systemów wypożyczania do użytku publicznego. W wielu państwach członkowskich rekompensata za korzystanie na podstawie tych wyjątków lub ograniczeń jest dzielona między twórców i wydawców.
W celu uwzględnienia tej sytuacji i zwiększenia pewności prawa dla wszystkich zainteresowanych stron niniejsza dyrektywa pozwala państwom członkowskim, w których istnieją systemy podziału rekompensaty między twórców i wydawców, na utrzymanie tych systemów.
Jest to szczególnie ważne dla tych państw członkowskich, które dysponowały takimi mechanizmami podziału rekompensaty przed dniem 12 listopada 2015 r., chociaż w innych państwach członkowskich rekompensata nie jest dzielona, natomiast wyłącznie należna twórcom zgodnie z krajową polityką kulturalną.
Chociaż niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie w sposób niedyskryminacyjny do wszystkich państw członkowskich, powinna ona uwzględniać tradycje w tej dziedzinie i nie zobowiązywać tych państw członkowskich, które obecnie nie mają takich systemów podziału rekompensaty, do ich wprowadzania.
Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć wpływu na istniejące lub przyszłe regulacje w państwach członkowskich dotyczące wynagrodzeń w kontekście wypożyczania do użytku publicznego.
- = -