(3) Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις εξακολουθούν να μεταβάλλουν τον τρόπο δημιουργίας, παραγωγής, διανομής και εκμετάλλευσης έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας. Νέα επιχειρηματικά μοντέλα και νέοι φορείς εξακολουθούν να εμφανίζονται. Η σχετική νομοθεσία πρέπει να διασφαλιστεί ως προς τις μελλοντικές εξελίξεις ώστε να μην περιορίζει την τεχνολογική ανάπτυξη. Οι στόχοι και οι αρχές που θεσπίζονται από το ενωσιακό πλαίσιο πνευματικής ιδιοκτησίας παραμένουν σταθεροί. Ωστόσο, η ανασφάλεια δικαίου παραμένει, τόσο για τους δικαιούχους όσο και τους χρήστες όσον αφορά ορισμένες χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών χρήσεων, έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 9ης Δεκεμβρίου 2015 με τίτλο «Προς ένα σύγχρονο, πιο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας», σε ορισμένους τομείς είναι απαραίτητη η προσαρμογή και η συμπλήρωση του υφιστάμενου πλαισίου της Ένωσης για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, με τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων. Η παρούσα οδηγία προβλέπει κανόνες για την προσαρμογή ορισμένων εξαιρέσεων και περιορισμών επί των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων σε ψηφιακά και διασυνοριακά περιβάλλοντα, καθώς και μέτρα για τη διευκόλυνση ορισμένων πρακτικών χορήγησης αδειών, ιδίως αλλά όχι αποκλειστικά όσον αφορά τη διάδοση έργων μη διαθέσιμων στο εμπόριο και άλλων αντικειμένων προστασίας και την επιγραμμική διαθεσιμότητα οπτικοακουστικών έργων σε πλατφόρμες διάθεσης βίντεο κατά παραγγελία για τη διασφάλιση ευρύτερης πρόσβασης στο περιεχόμενο. Επίσης, περιέχει επίσης κανόνες για τη διευκόλυνση της χρήσης του περιεχομένου που έχει καταστεί κοινό κτήμα. Προκειμένου να επιτευχθεί η εύρυθμη και δίκαιη λειτουργία της αγοράς για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με τα δικαιώματα επί εκδόσεων, με τη χρήση έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών οι οποίοι αποθηκεύουν και παρέχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο που αναφορτώνεται από τους χρήστες, με τη διαφάνεια των συμβάσεων των δημιουργών και των ερμηνευτών, με την αμοιβή των δημιουργών και των ερμηνευτών, καθώς και ένας μηχανισμός για την ανάκληση των δικαιωμάτων τα οποία οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές έχουν μεταβιβάσει κατ' αποκλειστικότητα.
- = -
(7) Η προστασία των τεχνολογικών μέτρων που θεσπίζεται στην οδηγία 2001/29/ΕΚ παραμένει ουσιαστικής σημασίας για τη διασφάλιση της προστασίας και της αποτελεσματικής άσκησης των δικαιωμάτων που απονέμονται στους δημιουργούς και άλλους δικαιούχους δυνάμει του δικαίου της Ένωσης. Αυτή η προστασία θα πρέπει να διατηρηθεί, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η χρήση τεχνολογικών μέτρων δεν παρεμποδίζει την απόλαυση των εξαιρέσεων και των περιορισμών που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. Οι δικαιούχοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να το διασφαλίζουν αυτό μέσω εκουσίων μέτρων. Θα πρέπει να παραμένουν ελεύθεροι να επιλέγουν τα κατάλληλα μέσα ώστε να παρέχουν στους επωφελούμενους των εξαιρέσεων και περιορισμών που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία τη δυνατότητα να επωφεληθούν εξ αυτών. Ελλείψει εκουσίων μέτρων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 4 πρώτο εδάφιο της οδηγίας 2001/29/ΕΚ, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης κατά την οποία έργα και άλλα αντικείμενα προστασίας διατίθενται στο κοινό μέσω υπηρεσιών κατά παραγγελία.
- = -
(8) Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν τη δυνατότητα αυτοματοποιημένης υπολογιστικής ανάλυσης πληροφοριών σε ψηφιακή μορφή, όπως κειμένων, ήχων, εικόνων ή δεδομένων, η οποία είναι ευρέως γνωστή ως εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων. Η εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων καθιστά δυνατή την επεξεργασία μεγάλου όγκου πληροφοριών με στόχο την απόκτηση νέων γνώσεων και την ανακάλυψη νέων τάσεων. Οι τεχνολογίες εξόρυξης κειμένων και δεδομένων είναι διαδεδομένες σε όλο το φάσμα της ψηφιακής οικονομίας, ωστόσο αναγνωρίζεται ευρέως ότι η εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων μπορεί ιδίως να ωφελήσει την ερευνητική κοινότητα, στηρίζοντας, με αυτό τον τρόπο, την καινοτομία. Οι τεχνολογίες αυτές ωφελούν τα πανεπιστήμια και άλλους ερευνητικούς οργανισμούς, καθώς και ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς θα μπορούσαν επίσης να διεξάγουν έρευνα στο πλαίσιο των κύριων δραστηριοτήτων τους. Εντούτοις, στην Ένωση, τέτοιοι οργανισμοί και ιδρύματα βρίσκονται αντιμέτωπα με ανασφάλεια δικαίου ως προς έκταση κατά την οποία μπορούν να προβαίνουν σε εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων περιεχομένου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων ενδέχεται να περιλαμβάνει πράξεις που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, από το δικαίωμα ειδικής φύσεως σε βάσεις δεδομένων ή αμφότερα, ειδικότερα την αναπαραγωγή έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας, την εξαγωγή περιεχομένου από βάση δεδομένων ή αμφότερες, κάτι που συμβαίνει για παράδειγμα όταν τα δεδομένα τυποποιούνται κατά τη διαδικασία της εξόρυξης κειμένου και δεδομένων. Στις περιπτώσεις όπου δεν εφαρμόζεται εξαίρεση ή περιορισμός, απαιτείται η άδεια των δικαιούχων για την εκτέλεση των εν λόγω πράξεων.
- = -
(9) Η εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων μπορεί επίσης να διενεργηθεί σε σχέση με απλά πραγματικά στοιχεία ή δεδομένα τα οποία δεν προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, και στις περιπτώσεις αυτές δεν απαιτείται η λήψη άδειας βάσει του δικαίου περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Μπορεί επίσης να υπάρχουν περιπτώσεις εξόρυξης κειμένου και δεδομένων που δεν περιλαμβάνουν πράξεις αναπαραγωγής ή όπου οι αναπαραγωγές που έλαβαν χώρα εμπίπτουν στην υποχρεωτική εξαίρεση των προσωρινών πράξεως αναπαραγωγής όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ, η οποία θα πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται στις τεχνικές εξόρυξης κειμένων και δεδομένων που δεν περιλαμβάνουν τη δημιουργία αντιγράφων πέραν του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω εξαίρεσης.
- = -
(10) Το δίκαιο της Ένωσης προβλέπει ορισμένες εξαιρέσεις και περιορισμούς που καλύπτουν χρήσεις για επιστημονικούς ερευνητικούς σκοπούς που ενδέχεται να έχουν εφαρμογή σε πράξεις εξόρυξης κειμένων και δεδομένων. Ωστόσο, οι εν λόγω εξαιρέσεις και περιορισμοί έχουν προαιρετικό χαρακτήρα και δεν ανταποκρίνονται πλήρως στη χρήση των τεχνολογιών στην επιστημονική έρευνα. Επιπλέον, στις περιπτώσεις στις οποίες οι ερευνητές έχουν νόμιμη πρόσβαση σε περιεχόμενο, για παράδειγμα μέσω συνδρομών σε εκδόσεις ή αδειών ανοικτής πρόσβασης, οι όροι των αδειών θα μπορούσαν να αποκλείουν την εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων. Δεδομένου ότι η έρευνα διεξάγεται ολοένα και περισσότερο με τη συνδρομή της ψηφιακής τεχνολογίας, η ανταγωνιστική θέση της Ένωσης ως χώρου έρευνας κινδυνεύει να υπονομευθεί, εάν δεν ληφθούν μέτρα για την άρση της ανασφάλειας δικαίου όσον αφορά την εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων.
- = -
(11) Η ανασφάλεια δικαίου που αφορά την εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη θέσπιση υποχρεωτικής εξαίρεσης για πανεπιστήμια και άλλους ερευνητικούς οργανισμούς, καθώς και για ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, στο αποκλειστικό δικαίωμα αναπαραγωγής, καθώς και από το δικαίωμα απαγόρευσης της εξαγωγής περιεχομένου βάσης δεδομένων. Σύμφωνα με την υφιστάμενη ενωσιακή πολιτική έρευνας, που ενθαρρύνει τη συνεργασία των πανεπιστημίων και των ερευνητικών ιδρυμάτων με τον ιδιωτικό τομέα, οι ερευνητικοί οργανισμοί θα πρέπει επίσης να επωφελούνται από μία τέτοια εξαίρεση όταν οι ερευνητικές τους δραστηριότητες διεξάγονται στο πλαίσιο συμπράξεων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ενώ οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς θα πρέπει να συνεχίσουν να αποτελούν τους επωφελούμενους αυτής της εξαίρεσης, θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να βασίζονται στους ιδιωτικούς εταίρους τους για τη διεξαγωγή της εξόρυξης κειμένων και δεδομένων, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης των τεχνολογικών εργαλείων τους.
- = -
(18) Επιπλέον, πέρα από τη σημασία τους στο πλαίσιο της επιστημονικής έρευνας, οι τεχνικές εξόρυξης κειμένων και δεδομένων χρησιμοποιούνται ευρέως τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δημόσιους φορείς για την ανάλυση μεγάλων όγκων δεδομένων σε διάφορους τομείς της ζωής και για διάφορους σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών υπηρεσιών, των σύνθετων επιχειρηματικών αποφάσεων και της ανάπτυξης νέων εφαρμογών ή τεχνολογιών. Οι δικαιούχοι θα πρέπει να διατηρούν τη δυνατότητα να χορηγούν άδεια για τη χρήση των έργων τους και άλλων αντικειμένων προστασίας που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της υποχρεωτικής εξαίρεσης που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία για την εξόρυξη_κειμένων_και_δεδομένων για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας και των υφιστάμενων εξαιρέσεων και περιορισμών που προβλέπονται στην οδηγία 2001/29/ΕΚ. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι οι χρήστες εξόρυξης κειμένων και δεδομένων μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με ανασφάλεια δικαίου ως προς το αν οι αναπαραγωγές και οι εξαγωγές που πραγματοποιούνται για σκοπούς εξόρυξης κειμένων και δεδομένων μπορούν να διενεργηθούν επί έργων στα οποία η πρόσβαση είναι νόμιμη ή άλλων αντικειμένων προστασίας, ιδίως όταν οι αναπαραγωγές ή οι εξαγωγές που πραγματοποιούνται για σκοπούς τεχνικής διεργασίας δεν πληρούν όλες τις προϋποθέσεις της υφιστάμενης εξαίρεσης για τις προσωρινές πράξεις αναπαραγωγής, που προβλέπεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ. Προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου σε τέτοιες περιπτώσεις και να ενθαρρυνθεί η καινοτομία και στον ιδιωτικό τομέα, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να προβλέπει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την εξαίρεση ή τον περιορισμό των αναπαραγωγών και των εξαγωγών έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας, για τους σκοπούς της εξόρυξης κειμένων και δεδομένων και να επιτρέπει τη διατήρηση των αντιγράφων για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για τους σκοπούς αυτούς της εξόρυξης κειμένων και δεδομένων.
- = -
(19) Το άρθρο 5 παράγραφος 3 στοιχείο α) της οδηγίας 2001/29/ΕΚ επιτρέπει στα κράτη μέλη να προβλέπουν την εξαίρεση ή τον περιορισμό των δικαιωμάτων αναπαραγωγής, παρουσίασης στο κοινό και διάθεσης στο κοινό έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας κατά τρόπο ώστε τα μέλη του κοινού να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά σε τόπο και χρόνο που επιλέγει ο καθένας ατομικά για τον αποκλειστικό σκοπό της χρήσης χάριν παραδείγματος κατά τη διδασκαλία. Επιπλέον, το άρθρο 6 παράγραφος 2 στοιχείο β) και το άρθρο 9 στοιχείο β) της οδηγίας 96/9/ΕΚ επιτρέπουν τη χρήση βάσης δεδομένων και την εξαγωγή ουσιώδους μέρους του περιεχομένου της για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω εξαιρέσεων ή περιορισμών όπως εφαρμόζονται στις ψηφιακές χρήσεις δεν είναι σαφές. Επιπλέον, δεν υπάρχει επαρκής σαφήνεια ως προς το κατά πόσον οι εν λόγω εξαιρέσεις ή περιορισμοί τυγχάνουν εφαρμογής στην περίπτωση παροχής επιγραμμικής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Επιπροσθέτως, στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο δεν υπάρχει πρόβλεψη σχετικά με τον διασυνοριακό αντίκτυπο. Η κατάσταση αυτή μπορεί να δημιουργήσει προσκόμματα στην ανάπτυξη ψηφιακά υποστηριζόμενων δραστηριοτήτων διδασκαλίας και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Συνεπώς, η εισαγωγή μιας νέας υποχρεωτικής εξαίρεσης ή περιορισμού είναι απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τυγχάνουν πλήρους ασφάλειας δικαίου κατά τη χρήση έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας σε ψηφιακές διδακτικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των επιγραμμικών και διασυνοριακών.
- = -
(42) Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τον διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη σε κάθε συγκεκριμένο τομέα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι μηχανισμοί χορήγησης αδειών μη διαθέσιμων στο εμπόριο έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας που καθιερώνονται με την παρούσα οδηγία είναι αποτελεσματικοί και λειτουργικοί, ότι οι δικαιούχοι προστατεύονται επαρκώς, ότι οι άδειες δημοσιεύονται προσηκόντως και ότι παρέχεται ασφάλεια δικαίου αναφορικά με την αντιπροσωπευτικότητα των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης και την κατηγοριοποίηση των έργων.
- = -
(45) Δεδομένης της φύσης ορισμένων χρήσεων, μαζί με τη συνήθως μεγάλο αριθμό των εμπλεκόμενων έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας, το κόστος της εκκαθάρισης μεμονωμένων δικαιωμάτων με κάθε οικείο δικαιούχο είναι απαγορευτικά υψηλό. Ως εκ τούτου, είναι απίθανο χωρίς αποτελεσματικούς μηχανισμούς συλλογικής αδειοδότησης να πραγματοποιηθούν όλες οι πράξεις στους οικείους τομείς που απαιτούνται για να καταστεί δυνατή η χρήση των εν λόγω έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας. Η χορήγηση συλλογικών αδειών με διευρυμένη ισχύ από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης και παρόμοιοι μηχανισμοί μπορεί να καταστήσουν δυνατή τη σύναψη συμφωνιών σε αυτούς τους τομείς όπου η χορήγηση συλλογικών αδειών δυνάμει εξουσιοδότησης από τους δικαιούχους δεν παρέχει ολοκληρωμένη λύση για την κάλυψη όλων των έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. Οι μηχανισμοί αυτοί συμπληρώνουν τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων με βάση τη μεμονωμένη εξουσιοδότηση από τους δικαιούχους, παρέχοντας πλήρη ασφάλεια δικαίου στους χρήστες σε ορισμένες περιπτώσεις. Ταυτόχρονα, παρέχουν στους δικαιούχους την ευκαιρία να επωφελούνται από τη νόμιμη χρήση των έργων τους.
- = -
(48) Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι υφίστανται οι κατάλληλες διασφαλίσεις για την προστασία των έννομων συμφερόντων των δικαιούχων που δεν έχουν εξουσιοδοτήσει τον οργανισμό που χορηγεί την άδεια και ότι οι διασφαλίσεις αυτές εφαρμόζονται κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις. Ειδικότερα, για να δικαιολογηθεί η διευρυμένη ισχύς των μηχανισμών, ο εν λόγω οργανισμός συλλογικής διαχείρισης θα πρέπει, βάσει των εξουσιοδοτήσεων από δικαιούχους, να είναι επαρκώς αντιπροσωπευτικός για τα είδη των έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας και για τα δικαιώματα τα οποία αποτελούν το αντικείμενο της άδειας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίζουν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου αυτοί οι οργανισμοί να θεωρούνται επαρκώς αντιπροσωπευτικοί, λαμβάνοντας υπόψη την κατηγορία δικαιωμάτων που διαχειρίζεται ο οργανισμός, την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα δικαιώματα και τον δημιουργικό τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται, καθώς και κατά πόσον ο οργανισμός καλύπτει σημαντικό αριθμό δικαιούχων στο σχετικό είδος έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας που έχουν αναθέσει τη χορήγηση άδειας για το σχετικό είδος χρήσης, και σύμφωνα με την οδηγία 2014/26/ΕΕ. Για να διασφαλιστεί η ασφάλεια δικαίου και η εμπιστοσύνη στους μηχανισμούς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίσουν ποιος πρέπει να έχει τη νομική ευθύνη όσον αφορά τις χρήσεις που επιτρέπονται από τη συμφωνία για τη χορήγηση άδειας. Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η ίση μεταχείριση όλων των δικαιούχων των οποίων τα έργα αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης βάσει των αδειών, μεταξύ άλλων όσον αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη χορήγηση άδειας και την κατανομή της αμοιβής. Τα μέτρα δημοσιότητας θα πρέπει να είναι αποτελεσματικά καθ' όλη τη διάρκεια ισχύος της άδειας και δεν θα πρέπει να συνεπάγονται την επιβολή δυσανάλογης διοικητικής επιβάρυνσης στους χρήστες, στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης ή στους δικαιούχους, και χωρίς να είναι αναγκαία η μεμονωμένη ενημέρωση κάθε δικαιούχου.
- = -
(53) Η λήξη της περιόδου προστασίας ενός έργου συνεπάγεται την είσοδο του εν λόγω έργου στην κατηγορία των έργων που έχουν καταστεί κοινό κτήμα και τη λήξη ισχύος των δικαιωμάτων που παρέχει η νομοθεσία της Ένωσης για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στο εν λόγω έργο. Στον τομέα των εικαστικών τεχνών, η κυκλοφορία πιστών αναπαραγωγών έργων που έχουν καταστεί κοινό κτήμα συμβάλλει στην πρόσβαση και προώθηση του πολιτισμού και της πρόσβασης στην πολιτιστική κληρονομιά. Στο ψηφιακό περιβάλλον, η προστασία αυτών των αναπαραγωγών μέσω δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων δεν συνάδει με τη λήξη της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων επί των έργων. Επιπλέον, οι διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών περί πνευματικής ιδιοκτησίας που διέπουν την προστασία των εν λόγω αναπαραγωγών δημιουργούν ανασφάλεια δικαίου και επηρεάζουν τη διασυνοριακή διάδοση έργων εικαστικών τεχνών που έχουν καταστεί κοινό κτήμα. Ως εκ τούτου, ορισμένες αναπαραγωγές έργων εικαστικών τεχνών που έχουν καταστεί κοινό κτήμα δεν θα πρέπει να προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικά δικαιώματα. Όλα τα ανωτέρω δεν θα πρέπει να εμποδίζουν τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς να πωλούν αναπαραγωγές, όπως ταχυδρομικές κάρτες.
- = -
(56) Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, είναι αναγκαίο να οριστεί η έννοια των εκδόσεων τύπου κατά τρόπον ώστε να καλύπτει μόνο δημοσιογραφικές εκδόσεις, που δημοσιεύονται σε οποιοδήποτε μέσο, μεταξύ άλλων σε χαρτί, στο πλαίσιο οικονομικής δραστηριότητας που αποτελεί παροχή υπηρεσιών δυνάμει του δικαίου της Ένωσης. Οι εκδόσεις Τύπου που θα πρέπει να καλύπτονται περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, καθημερινές εφημερίδες, εβδομαδιαία ή μηνιαία περιοδικά γενικού ή ειδικού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων των συνδρομητικών περιοδικών, και ειδησεογραφικούς ιστοτόπους. Οι εκδόσεις τύπου περιέχουν κυρίως λογοτεχνικά έργα, αλλά περιλαμβάνουν όλο και περισσότερο άλλα είδη έργων και αντικειμένων προστασίας, ιδίως φωτογραφίες και βίντεο. Οι περιοδικές εκδόσεις που εκδίδονται για επιστημονικούς ή ακαδημαϊκούς σκοπούς, όπως τα επιστημονικά περιοδικά, δεν θα πρέπει να καλύπτονται από την προστασία που παρέχεται στις εκδόσεις Τύπου δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Επίσης, δεν θα πρέπει η προστασία αυτή να αφορά ιστοτόπους, όπως ιστολόγια, που παρέχουν πληροφορίες ως τμήμα μιας δραστηριότητας η οποία δεν εκτελείται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, συντακτικής ευθύνης και ελέγχου ενός παρόχου υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα ενός εκδότη ειδήσεων.
- = -
(60) Οι εκδότες, συμπεριλαμβανομένων των εκδοτών τύπου, βιβλίων ή επιστημονικών εκδόσεων ή μουσικών εκδόσεων, συχνά λειτουργούν με βάση τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων δημιουργού μέσω συμβατικών συμφωνιών ή νομοθετικών διατάξεων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι εκδότες πραγματοποιούν μια επένδυση για την εκμετάλλευση των έργων που περιλαμβάνονται στις εκδόσεις τους και μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις να στερηθούν έσοδα όταν τα εν λόγω έργα χρησιμοποιούνται δυνάμει εξαιρέσεων ή περιορισμών, όπως αυτοί που αφορούν την ιδιωτική αντιγραφή και τη φωτοαναπαραγωγή, συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων υφιστάμενων εθνικών συστημάτων για τη φωτοαναπαραγωγή στα κράτη μέλη, ή στο πλαίσιο συστημάτων δημόσιου δανεισμού. Σε αρκετά κράτη μέλη, η αποζημίωση για τις χρήσεις δυνάμει των εν λόγω εξαιρέσεων ή περιορισμών επιμερίζεται μεταξύ των δημιουργών και των εκδοτών. Για να λαμβάνεται υπόψη αυτή η κατάσταση και να ενισχύεται η ασφάλεια δικαίου για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, η παρούσα οδηγία επιτρέπει στα κράτη μέλη που έχουν υφιστάμενα συστήματα για τον επιμερισμό των αμοιβών μεταξύ δημιουργών και εκδοτών να τα διατηρήσουν. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα κράτη μέλη που διέθεταν τέτοιους μηχανισμούς επιμερισμού αμοιβών πριν από την 12η Νοεμβρίου 2015, αν και σε άλλα κράτη μέλη η αμοιβή δεν επιμερίζεται και οφείλεται αποκλειστικά στους δημιουργούς σύμφωνα με τις εθνικές πολιτιστικές πολιτικές. Ενώ η παρούσα οδηγία θα πρέπει να εφαρμόζεται χωρίς διακρίσεις σε όλα τα κράτη μέλη, θα πρέπει να σέβεται τις παραδόσεις στον εν λόγω τομέα και να μην υποχρεώνει τα κράτη μέλη που επί του παρόντος δεν διαθέτουν τέτοια συστήματα επιμερισμού αμοιβών να τα εισάγουν. Τούτο δεν θα πρέπει να επηρεάζει τις υφιστάμενες ή μελλοντικές ρυθμίσεις στα κράτη μέλη όσον αφορά τις αμοιβές στο πλαίσιο του δημόσιου δανεισμού.
- = -
(61) Τα τελευταία χρόνια η λειτουργία της αγοράς του επιγραμμικού περιεχομένου έχει καταστεί περισσότερο πολύπλοκη. Οι επιγραμμικές υπηρεσίες ανταλλαγής περιεχομένου που παρέχουν πρόσβαση σε μεγάλη ποσότητα περιεχομένου που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, το οποίο αναφορτώνεται από τους χρήστες τους έχουν καταστεί βασική πηγή επιγραμμικής πρόσβασης σε περιεχόμενο. Οι επιγραμμικές υπηρεσίες αποτελούν μέσο για την παροχή ευρύτερης πρόσβασης σε πολιτιστικά και δημιουργικά έργα και προσφέρουν στους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικότητας μεγάλες ευκαιρίες για την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων. Ωστόσο, αν και επιτρέπουν την ποικιλομορφία και την εύκολη πρόσβαση σε περιεχόμενο, γεννούν επίσης προκλήσεις, όταν περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αναφορτώνεται χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση των δικαιούχων. Ανασφάλεια δικαίου υπάρχει ως προς το κατά πόσον οι πάροχοι αυτών των υπηρεσιών εμπλέκονται σε πράξεις που αφορούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και χρειάζεται να λαμβάνουν άδειες από τους δικαιούχους για το περιεχόμενο που αναφορτώνεται από τους χρήστες τους, οι οποίοι δεν κατέχουν τα σχετικά δικαιώματα επί του περιεχομένου που αναφορτώνεται, με την επιφύλαξη της εφαρμογής των εξαιρέσεων και των περιορισμών που προβλέπονται στο δίκαιο της Ένωσης. Αυτή η ανασφάλεια επηρεάζει την ικανότητα των δικαιούχων να προσδιορίζουν κατά πόσον, και υπό ποιες προϋποθέσεις, χρησιμοποιούνται τα έργα τους και άλλο υλικό, καθώς και στις πιθανότητες που έχουν να λάβουν κατάλληλη αμοιβή για τη χρήση αυτή. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η ανάπτυξη της αγοράς χορήγησης αδειών μεταξύ δικαιούχων δικαιωμάτων και παρόχων επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου. Αυτές οι συμφωνίες χορήγησης αδειών θα πρέπει να είναι δίκαιες και να διατηρούν μια εύλογη ισορροπία μεταξύ των δύο μερών. Οι δικαιούχοι θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλη αμοιβή για τη χρήση των έργων τους ή άλλων προστατευόμενων αντικειμένων. Ωστόσο, επειδή η συμβατική ελευθερία δεν θα πρέπει να θίγεται από τις εν λόγω διατάξεις, οι δικαιούχοι δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να χορηγούν άδεια ή να συνάπτουν συμφωνίες χορήγησης αδειών.
- = -
(64) Είναι σκόπιμο να διευκρινιστεί στην παρούσα οδηγία ότι οι πάροχοι επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου εκτελούν μια πράξη παρουσίασης στο κοινό ή διάθεσης στο κοινό όταν παρέχουν πρόσβαση στο κοινό σε έργα που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλο αντικείμενα προστασίας που αναφορτώνονται από τους χρήστες τους. Κατά συνέπεια, οι πάροχοι επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου θα πρέπει να λαμβάνουν άδεια, μεταξύ άλλων μέσω συμφωνίας χορήγησης άδειας, από τους σχετικούς δικαιούχους. Αυτό δεν επηρεάζει την έννοια της παρουσίασης στο κοινό ή της διάθεσης στο κοινό σε άλλα σημεία του δικαίου της Ένωσης ούτε επηρεάζει την πιθανή εφαρμογή του άρθρου 3 παράγραφοι 1 και 2 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ σε άλλους παρόχους υπηρεσιών με που χρησιμοποιούν περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
- = -
(66) Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι πάροχοι επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου παρέχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο που δεν αναφορτώνεται από αυτούς αλλά από τους χρήστες τους, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί ειδικός μηχανισμός ευθύνης για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας για τις περιπτώσεις που δεν έχει χορηγηθεί άδεια. Αυτό θα πρέπει να ισχύει με την επιφύλαξη των ένδικων μέσων δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας για περιπτώσεις άλλες από την ευθύνη για παραβιάσεις των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και της δυνατότητας των εθνικών δικαστηρίων ή των διοικητικών αρχών να είναι σε θέση να εκδίδουν ασφαλιστικά μέτρα σε συμμόρφωση με το δίκαιο της Ένωσης. Ειδικότερα, το ειδικό καθεστώς που ισχύει για τους νέους παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου με ετήσιο κύκλο εργασιών μικρότερο από 10 εκατομμύρια EUR, των οποίων ο μέσος αριθμός μοναδικών επισκεπτών το μήνα στην Ένωση δεν υπερβαίνει τα 5 εκατομμύρια, δεν θα πρέπει να επηρεάζει τη διαθεσιμότητα ένδικων μέσων βάσει του ενωσιακού και του εθνικού δικαίου. Όταν δεν έχει χορηγηθεί άδεια στους παρόχους υπηρεσιών, θα πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια σύμφωνα με τα υψηλά κλαδικά πρότυπα επαγγελματικής ευσυνειδησίας του κλάδου ώστε να αποφεύγεται η διαθεσιμότητα στις υπηρεσίες τους έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας για τα οποία δεν έχει χορηγηθεί άδεια, όπως αυτά εντοπίζονται από τους σχετικούς δικαιούχους. Για τον σκοπό αυτό οι δικαιούχοι θα πρέπει να παρέχουν στους παρόχους υπηρεσιών σχετικές και αναγκαίες πληροφορίες λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων παραγόντων, το μέγεθος των δικαιούχων και το είδος των έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας. Τα μέτρα που λαμβάνονται από τους παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου σε συνεργασία με τους δικαιούχους δεν θα πρέπει να οδηγούν στην πρόληψη της διαθεσιμότητας περιεχομένου που δεν συνιστά παραβίαση, συμπεριλαμβανομένων έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας η χρήση των οποίων καλύπτεται από συμφωνία χορήγησης σχετικής άδειας, ή από εξαίρεση ή περιορισμό στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα. Τα μέτρα που λαμβάνονται από αυτούς τους παρόχους υπηρεσιών δεν θα πρέπει επομένως να επηρεάζουν χρήστες που χρησιμοποιούν τις επιγραμμικές υπηρεσίες ανταλλαγής περιεχομένου προκειμένου να αναφορτώσουν νόμιμα και να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με αυτές τις υπηρεσίες.
- = -
(72) Οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές συνήθως βρίσκονται σε ασθενέστερη συμβατική θέση όταν χορηγούν άδεια χρήσης ή μεταβιβάζουν τα δικαιώματά τους, μεταξύ άλλων μέσω των δικών τους εταιρειών, για τους σκοπούς της εκμετάλλευσης έναντι αμοιβής, και τα εν λόγω φυσικά πρόσωπα χρειάζονται την προστασία που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία για να μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από τα εναρμονισμένα διακιώματα βάσει του δικαίου της Ένωσης. Η ανάγκη αυτή προστασίας δεν προκύπτει όταν ο αντισυμβαλλόμενος ενεργεί ως τελικός χρήστης και δεν εκμεταλλεύεται ο ίδιος το έργο ή την ερμηνεία, πράγμα που θα μπορούσε, για παράδειγμα, να συμβαίνει σε ορισμένες συμβάσεις εργασίας.
- = -
(74) Δημιουργοί και ερμηνευτές χρειάζονται πληροφορίες για να αξιολογούν την οικονομική αξία των δικαιωμάτων τους τα οποία είναι εναρμονισμένα δυνάμει του ενωσιακού δικαίου. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε περίπτωση που φυσικά πρόσωπα χορηγούν άδεια ή μεταβιβάζουν δικαιώματα για σκοπούς εκμετάλλευσης έναντι αμοιβήςΗ ανάγκη αυτή δεν προκύπτει όταν έχει παύσει η εκμετάλλευση ή όταν ο δημιουργός ή ο ερμηνευτής έχει χορηγήσει άδεια στο ευρύ κοινό χωρίς αμοιβή.
- = -
(78) Ορισμένες συμβάσεις για την εκμετάλλευση δικαιωμάτων που έχουν εναρμονιστεί σε επίπεδο Ένωσης είναι μακράς διάρκειας, παρέχοντας λίγες ευκαιρίες στους δημιουργούς και τους ερμηνευτές να τις επαναδιαπραγματευτούν με τους αντισυμβαλλομένους ή τους διαδόχους τους όταν η οικονομική αξία των δικαιωμάτων αποδεικνύεται σημαντικά υψηλότερη απ' όσο είχε αρχικά εκτιμηθεί. Επομένως, με την επιφύλαξη του εφαρμοστέου στα κράτη μέλη δικαίου για τις συμβάσεις, θα πρέπει να προβλεφθεί μηχανισμός αναπροσαρμογής της αμοιβής σε περιπτώσεις που η αρχικά συμφωνηθείσα αμοιβή στο πλαίσιο χορήγησης άδειας χρήσης ή μεταβίβασης δικαιωμάτων καθίσταται προδήλως δυσανάλογα χαμηλή σε σύγκριση με τα σχετικά έσοδα που προέρχονται από την επακόλουθη εκμετάλλευση του έργου ή της υλικής ενσωμάτωσης της ερμηνείας από τον αντισυμβαλλόμενο του δημιουργού ή του ερμηνευτή. Όλα τα έσοδα που σχετίζονται με την υπόθεση, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των εσόδων εμπορευματοποίησης θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την εκτίμηση της δυσαναλογίας είναι. Η αξιολόγηση της κατάστασης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ειδικές συνθήκες κάθε περίπτωσης, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής του δημιουργού ή του ερμηνευτή, καθώς και τις ιδιαιτερότητες και τις πρακτικές αμοιβής των διαφορετικών τομέων περιεχομένου, και κατά πόσον η σύμβαση βασίζεται σε συμφωνία που προκύπτει από συλλογικές διαπραγματεύσεις. Οι εκπρόσωποι των δημιουργών και των ερμηνευτών, οι δεόντως εξουσιοδοτημένοι σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, σε συμμόρφωση με το δίκαιο της Ένωσης, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν συνδρομή σε έναν ή περισσότερους δημιουργούς ή ερμηνευτές σε σχέση με τα αιτήματα για την προσαρμογή των συμβάσεων, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα συμφέροντα άλλων δημιουργών ή ερμηνευτών κατά περίπτωση.
- = -
(81) Οι διατάξεις σχετικά με τη διαφάνεια, τον μηχανισμό προσαρμογής συμβάσεων και τις διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης διαφορών που θεσπίζονται στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα και τα μέρη δεν θα πρέπει να μπορούν να παρεκκλίνουν από αυτές τις διατάξεις, είτε στις συμβάσεις μεταξύ δημιουργών, ερμηνευτών και των αντισυμβαλλομένων τους, είτε σε συμφωνίες μεταξύ των εν λόγω αντισυμβαλλομένων και τρίτων μερών, όπως οι συμφωνίες τήρησης του απορρήτου. Κατά συνέπεια, το άρθρο 3 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 593/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17), θα πρέπει να εφαρμόζεται υπό την έννοια ότι στην περίπτωση όπου όλα τα άλλα σχετικά με την περίπτωση δεδομένα τη στιγμή επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου εντοπίζονται σε ένα ή σε περισσότερα κράτη μέλη, η επιλογή από τα μέρη εφαρμοστέου δικαίου άλλου από εκείνο κράτους μέλους δεν θίγει την εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με τη διαφάνεια, τους μηχανισμούς προσαρμογής συμβάσεων και τις διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, όπως εφαρμόζονται στο κράτος μέλος του δικάζοντος δικαστή.
- = -